فرایند بولونیا
فرایند بولونیا (Bologna Process) به مجموعه‌ای از جلسات و توافق‌های وزراء کشورهای اروپایی اطلاق می‌شود، که در راستای اطمینان حاصل کردن از صلاحیت استانداردها و بالا بردن کیفیت مدارک تحصیلی دانشگاهی کشورهای اروپایی انجام گرفت. این فرایند منطقه آموزش عالی اروپا را تحت کنوانسیون پذیرش لیسبون ایجاد کرده‌است. اعلامیه بولونیا در سال ۱۹۹۹ توسط وزرای آموزش و پرورش ۲۹ کشور اروپایی در دانشگاه بولونیا به امضا رسید. البته در سال های بعد تعداد کشورهای اروپایی که به توافقنامه بولونیا پیوستند بیشتر شد و در سال 2020 تعداد 48 کشور اروپایی آن را امضا کرده اند.
این توافقنامه در حوزه آموزش عالی اروپایی جریان دارد تا جابه جایی اساتید و دانشجویان را بین دانشگاه های کشورهای مختلف ساده تر نماید. آموزش عالی در کشورهایی که فرایند بولونیا را امضا کرده اند باید شامل مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری باشد و تمامی این دوره ها و مقاطع در کشورهای عضو توافقنامه بولونیا در یک سطح به پایان برسد. همچنین باید سیستمی ایجاد کنند که در آن امکان یادگیری و آموزش با کیفیت بسیار بالا وجود داشته باشد و این کیفیت در تمامی دانشگاه ها رعایت گردد.
در میان این کشورها روسیه و ترکیه به دلیل هزینه تحصیل و زندگی پایین تر نسبت به سایر کشورها بیشتر مورد توجه دانشجویان ایرانی است.دانشگاه‌های دولتی و خصوصی در ترکیه پیرو پیمان بولونیا هستند و دوره‌های تحصیلی خود را مطابق با اروپا یکسان‌سازی می‌کنند و دانشجویان می توانند با تحصیل در ترکیه از این توافقنامه بهره مند شوند.
دولت روسیه در سال 2013 معاهده بلونیا را امضا کرد که چندین تعهد را به عنوان بخشی از خلق فضای آموزشی مشترک کشورهای شرکت کننده بر عهده گرفت. مدرک تحصیلی دانشگاه‌های روسیه در بیشتر کشورها مورد تایید می‌باشد. این فرایند توسط موافقت‌نامه‌های بین دولت روسیه با بیش از 60 کشور، از جمله فنلاند، اسپانیا، کوبا، هند، ویتنام، چین، ونزوئلا و نامیبیا منعقد شد و در سال 2015 این سند همکاری با کشور فرانسه و در اکتبر و نوامبر سال 2016 با قبرس و مالت امضا شد.
علاوه بر این، بسیاری از دانشگاه‌های روسیه با دانشگاه‌های خارجی در حال اجرای برنامه‌های مشترک می باشند و به دانشجویان خود مدرک دوگانه اعطا می‌کنند. به بیان دیگر، در صورت تحصیل در روسیه ، دانشجویان می توانند یک مدرک روسی و یک مدرک از دانشگاه‌های اروپایی دریافت کنند.
کشورهای عضو توافقنامه بولونیا
امضا کنندگان قرارداد بولونیا ، اعضای منطقه آموزش عالی اروپا ، عبارتند از:
1999: اتریش ، بلژیک ، بلغارستان ، جمهوری چک ، دانمارک ، استونی ، فنلاند ، فرانسه ، آلمان ، یونان ، مجارستان ، ایسلند ، ایرلند ، ایتالیا ، لتونی ، لیتوانی ، لوکزامبورگ ، مالت ، هلند ، نروژ ، لهستان ، پرتغال ، رومانی ، اسلواکی ، اسلوونی ، اسپانیا ، سوئد ، سوئیس ، انگلستان.
2001: کرواسی ، قبرس ، لیختن اشتاین ، ترکیه ، کمیسیون اروپا
2003: آلبانی ، آندورا ، بوسنی و هرزگوین ، جمهوری مقدونیه شمالی ، روسیه ، صربستان ، شهر واتیکان
2005: ارمنستان ، آذربایجان ، گرجستان ، مولداوی و اوکراین
2007: مونته نگرو
2010: قزاقستان
2015: بلاروس
همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در این روند شرکت می کنند که کمیسیون اروپا نیز امضا کننده آن است. موناکو و سان مارینو تنها اعضای شورای اروپا هستند که این روند را اتخاذ نکردند.
